این پوشش اسلامی که بر اساس عشق و تدبیر حکیمانه الهی به انسان به ویژه زنان واجب گشته، به حق، هدیهای الهی برای جامعهی اسلامی و انسانی محسوب میشود. گرایش روزافزون زنان به این امر حکیمانهی الهی در غرب، پس از چشیدن مزهی تلخ بیحجابی و حجابی" title="بدحجابی" target="_blank">بدحجابی، تداعیگر همان جملهی معروف است که: «حجاب مصونیت است نه محدودیت». حال با هم به تماشای وجوب این دستور الهی در آیینهی تمام نمای قرآن و حدیث مینشینیم و سپس به گوشهای از بوستان سرسبز آثار این حکم الهی سری میزنیم. در این شماره از تحقیق آقای حسین مهدیزاده استفاده میکنیم.

آیا چادر ریشهی دینی و قرآنی دارد؟ حسین مهدیزاده

l کلمهی چادر واژهای است پهلوی که به دو صورت «چادُر و چادَر»[1] به کار رفته و مترادف آن در زبان عربی، «جلباب»[2] و در زبان انگلیسی «Wrapper»[3] است.

چادر باوقارترین و بارزترین نمود عینی پوشش زن مسلمان است که سراسر بدن او را میپوشاند. این حجاب برتر ریشه در قرآن هم دارد. خداوند متعال خطاب به پیامبرش فرموده است:

(یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لاَِزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً)[4]; ای پیغمبر، به زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که خویشتن را با چادر خود بپوشانند، که این کار برای آنها بهتر است، تا به عفت و حریت شناخته شوند و از تعرض و جسارت هوسرانان آزار نکشند; و خدا در حق خلق آمرزنده و مهربان است.

«جلابیب» جمع «جلباب» است و جلباب در کتابهای لغت معتبر، مثل لسان العرب، صحاح اللغة و معجم الوسیط، به «ملحفه» معنا شده است و ملحفه پوششی گسترده است که زن خود را در آن میپیچد.[5] علامه طباطبایی در کتاب المیزان در ذیل همین آیهی شریفه، جلباب را لباسی می داند که زن با آن تمام بدن خود را میپوشاند.[6] قبل از بررسی معنا و مفهوم جلباب، باید دید چادر رایج در بین زنان مسلمان و ایرانی چه نوع پوششی است و عناصر و مؤلفههای اصلی تشکیلدهندهی آن چیست؟ با اندک تأملی میتوان گفت: چادر دارای دو مؤلفهی اصلی ذیل است:

1. اندازهی چادر: پوششی وسیع است که از بالای سر تا پایین پای زن را میپوشاند.

2. کارکرد چادر: پوششی جلوباز که از بالای سر، روی لباسهای دیگر پوشیده میشود و به نحو خاصی کنترل و جمع و جور میگردد.

حال باید بررسی نمود آیا جلباب قرآنی که در بعضی تفاسیر از آن به ملحفه تعبیر شده است،[7] دو عنصر مذکور را دارد یا نه؟ اگر دو عنصر یاد شده را بتوان برای جلباب اثبات نمود، میتوان ادعا کرد که جلباب قرآنی همانند چادرهای رایج فعلی است و گرنه نمیتوان چنین ادعایی کرد; از این رو، به بررسی دو مؤلفهی اندازه و کارکرد جلباب میپردازیم: